Наъматакнинг шифобахш хусусиятлари

Самарқанд давлат университети кимё факультети магистранти Ситора Жўраева “Ўсимликлардан биологик фаол моддалар олиш” мавзусида илмий тадқиқот олиб боради. Ушбу мавзу бўйича 20 дан ортиқ мақолалар муаллифи. Россия, Қозон, Полша каби давлатлардаги нуфузли илмий нашрларда ўз мақолалари билан иштирок этган. Тадқиқотчи яқинда яратган волтаметрик таҳлил учун электрод моделига патент олган. Ушбу модел электрокимёвий аналитик усуллардаги тажрибаларда қўлланилади. Ситора Тожиева “Замонавий тиббиёт ва фармасевтика: янги ёндашувлар ва тадқиқотлар” халқаро конференциясида “Наъматак ўсимлигининг санокимёвий экстракцияси” мавзусидаги илмий лойиҳаси билан муваффақиятли иштирок этган. Илмий раҳбари ноорганик кимё ва материалшунослик кафедраси профессори Сергей Аронбаев.



– Наъматак ўсимлигидан кўп турдаги биологик фаол моддалар олиш мумкин, - дейди Ситора Жўраева. - Ушбу моддалар фармасевтикада препаратлар тайёрлашда қўлланилади. Қолаверса, ўсимликнинг шифобахшлик хусусияти жуда юқори. Меваси таркибида аскорбин кислотаси, глюкоза, фруктоза, углеводлар, Б гуруҳ витаминлари учрайди. Ўсимлик мевасининг кимёвий таркиби, фармакологик хоссалари ва уни комплекс қайта ишлашни ўрганиш жараёнида саноатда наъматакдан фойдаланиш технологиясини такомилалштириш бўйича янги таҳлиллар амалга оширдик. Маълумки, саноатда наъматакни бирламчи қайта ишлаш жараёнида мултивитаминли консентрат ҳосил бўлади. Бироқ ушбу консентрат қайта ишлатилмайди. Бундай чиқиндиларда кўп миқдорда биологик фаол моддалар, жумладан, витаминлар учрайди. Ултрасоник ишлов бериш йўли билан наъматак меваси чиқиндиларига қўшимча ишлов бериш орқали қуруқ экстракт ва бир қатор витаминлар олиш мумкин. Ўсимликнинг биологик фаол моддаларини табиий таркибида қўллаш инсон тана аъзоларини даволаш учун зарур бўлган кенг кўламли фарматсевтик таъсирларни таъминлайди. Шунингдек, наъматакни бирламчи қайта ишлашда аскорбин ва 5 фоизли цирка кислотаси ажратиб олиш мумкин.

Наъматакнинг кимёвий таркиби, фармакологик хоссаларини ўрганиш натижасида олинган таҳлиллар наъматакнинг витаминларга бой, шифобахш ўсимлик эканлигини кўрсатади. Шифокорлар шамоллашнинг олдини олиш ва даволаш учун тавсия этишадиган наъматак меваларининг дамламаси аскорбин кислотаси ва C витаминининг табиий манбаи саналади. Бундан ташқари, у бир қатор фойдали микроелементлар, шу жумладан калий, магний, калций ва натрийни ўз ичига олади. Наъматак организмнинг ҳимоя кучларини муштаҳкамлайди ва кучайтиради, қон томирларини мустаҳкамлайди, юрак ишини барқарорлаштиради, қон босимини пасайтиради. Ҳазм қилиш тизимини меъёрга келтиради.

Наъматак сиропи ёки мевалардан тайёрланган чой қиш мавсумида вируслар фаоллашганда ва иммунитет даражаси пасайганда жуда самарали ҳисобланади. Агар ушбу халқона восита мунтазам равишда қабул қилинадиган бўлса, унда шамоллашдан сақланиш, шифо жараёнини тезлаштириш ва касалликдан кейин тезроқ тикланиш мумкин бўлади. Наъматак дамламаси гемоглобинни кўпайтириш ва камқонлик ривожланишининг олдини олишга, гепатит касаллигини даволашда ёрдам беради. Наъматак таркибидаги моддалар антиоксидантлик хусусиятига эга бўлиб, қариш жараёнини секинлаштириш хусусиятига эга.

Ирода Бекмуродова
Самарқанд давлат университети
Ахборот хизмати ходими.
Шавкат Акрамов олган суратлар.